تاریخچه بازی کامپیوتری از آغاز تاکنون

اگر به اولین گام‌های دنیای دیجیتال نگاه کنید، با یک بارقه روشن در ذهن بشر روبه‌رو می‌شوید: انسان‌ها به دنبال سرگرمی و چالش بودند و کامپیوترها، با قدرت پردازشی که داشتند، به سکوی پرتاب این سرگرمی تبدیل شدند. از ماشین‌های غول‌پیکر با قطعات پیچیده تا صفحات نمایش سیاه ‌و سفید و بازی‌ کامپیوتری ساده با گرافیک‌های ابتدایی، هر قدم در این مسیر، جرقه‌ای بود که به ساختن یک «صنعت» وسیع تبدیل شد. در این مقاله از بازی حدس کلمه، به تاریخچه کوتاهی از شروع بازی‌ کامپیوتری می‌پردازیم و برخی از اولین، محبوب‌ترین و قلب تپنده‌ترین بازی‌های آن دوران را مرور می‌کنیم.

تاریخچه شروع بازی‌ کامپیوتری

جذابیت تاریخچه بازی‌ کامپیوتری از همان آغاز روشن است: قبل از اینکه پای بازی‌های ویدیویی به خانه‌های ما باز شود، تقریباً ده سال در آزمایشگاه‌های ریاضی و فیزیک می‌گشتند و تنها در آن محیط‌های دانشگاهی به چشم می‌خوردند. در این آزمایشگاه‌ها، کامپیوترهایی با ابعاد یک اتاق کامل وجود داشتند که پیش‌تر در جنگ‌های جهانی برای رمزگشایی پیام‌های جبهه مقابل به کار می‌رفتند. 

معمولاً از بازی OXO به عنوان اولین بازی کامپیوتری یاد می‌شود؛ OXO در سال 1952 توسط پروفسور بریتانیایی ای. اس. داگلاس ساخته شد و بخشی از پایان‌نامه دکتری وی در دانشگاه کمبریج بود. افزون بر این، در سال 1958 ویلیام هگنباتوم، فیزیک‌دان آمریکایی، بازی «تنیس دو نفره» را روی دستگاهی به نام آسیلوسکوپ اجرا کرد؛ دستگاهی که با کنسول‌های امروزی تفاوت‌های محسوس داشت و تجربه‌ای متفاوت از کنترل و نمایش ارائه می‌داد.

با پیشرفت سریع کامپیوترها و افزایش تعداد آن‌ها، راهشان به طرف دانشگاه‌ها گشوده شد تا دانشجوها بتوانند با استفاده از تکنولوژی روز، خلاقیت و ابتکار خود را بر روی پروژه‌های تازه متمرکز کنند. یکی از نتایج مهم این روند پیشرفت در کنار خلاقیت و ابنکار، وجود بازی های امروزی خصوصا انواع بازی اندروید با گرافیک فوق العاده است.

نتیجه این روند، چند پروژه مهم بود که در نهایت به ساخت بازی‌ کامپیوتری منجر شد.این رویداد نه تنها نشان از توانمندی‌های تیم‌های دانشگاهی داشت، بلکه آغازگر یک مسیر پایه‌ای برای توسعه سبک‌ها، ژانرها و فناوری‌های مرتبط با بازی کامپیوتری بود.

دهه 1940 تا 1950 – ایده‌های ابتدایی و آزمایشگاهی

نخستین تجربه‌های بازی‌ کامپیوتری در آزمایشگاه‌های دانشگاهی و پژوهشی اتفاق افتاد. نمونه‌ای مشهور «‌NIMROD‌» (یک رایانه بازی‌ساز برای دومین جنگ جهانی) و برخی آزمایش‌های گرافیکی روی دستگاه‌های علمی، ما را با مفهوم بازی‌های تعاملی آشنا کردند.

دهه 1960 – بازی‌های تعاملی روی کامپیوترهای دانشگاهی

با ظهور سیستم‌های دانشگاهی مانند PDP و IBM 360، محققان از کامپیوترهای بزرگ برای اجرای بازی‌ کامپیوتری ساده استفاده کردند. بازی‌های مثل «Tennis for Two» (اگرچه بیشتر به‌عنوان تجربی روی اسکرین آنالوگ) و یا نسخه‌های آزمایشی روی مین فریم‌ها، اولین تجربه تعامل کاربر با یک محیط بازی را به واقعیت نزدیک کردند.

دهه 1970 – آغاز قرن تازه با بازی‌های آرکید و سیستم‌های خانگی اولیه

این دهه را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ بازی‌ کامپیوتری دانست. با ظهور لابراتوارهای بازی‌سازی و شرکت‌های نوپا، بازی‌های ساده اما پرطرفدار بر روی مبدل‌ها و سیستم‌های خانگی مانند پخش‌کننده‌های بازی، محبوبیت ابتدایی پیدا کردند. نمونه‌های کلاسیک و تاثیرگذار به مخاطبان نشان دادند که کامپیوتر می‌تواند برای سرگرمی، تفریح و رقابت با دیگران به کار رود.

دهه 1980 – انفجار فرهنگ بازی‌ کامپیوتری خانگی و آغاز پلتفرم‌های متنوع

بازی‌های ویدیویی به دنیای خانه‌ها وارد شدند. کنسول‌ها و رایانه‌های خانگی با گرافیک نسبتاً ساده اما گیم‌پلی جذاب، میلیون‌ها نفر را به صفحه نمایش کشاندند. در این دوره، اکثر بازی‌های اولیه با چالش‌های ماجراجویی، پازل و اکشن تعریف می‌شدند و پایه‌های سبک‌های گوناگون ژانرها بنا شد.

1981 —  بازی Doneky Kong از شرکت Nintendo و همچنین بازی Tempest از آتاری عرضه میشوند.سود بازی های Arcade در ایالات متحده به ۵ میلیارد دلار میرسد.

1982 —  بازی Q*bert از  شرکت Gottlieb عرضه میشود.بازی Arcade شرکت Sega با نام Zaxxon اولین بازی‌ کامپیوتری میشود که در تلویزیون بصورت تجاری تبلیغ میشود.در ادامه ی همین سال سود بازیهای Arcade شروع به سقوط کردن میکنند و به نظر میرسد که اینبار سقوط و شکستی بزرگتر از سال 1977 در انتظار صنعت بازی کامپیوتری است.

 

1983 —   سقوط دوم صنعت بازی در این سال باعث تاثیر بر سیستم بازی های کنسول های خانگی میشود.کنسول خانگی شرکت نینتند و با نام Famicom عرضه میشود. بازی I Robot از شرکت آتاری اولین بازی ایی است که از سیستم گرافیکی Raster استفاده میکند و همچنین از چند ضلعیهای برای نشان دادن مدلهای سه بعدی بازی استفاده میکند. بازی‌ کامپیوتری برداری آتاری با نام Star Wars عرضه میشود.

1984 —  سقوط و شکست صنعت بازی کامپیوتری همچنان ادامه دارد.شرکت RDI کنسول خانگی Halcyon را عرضه میکند که از دیسکهای لیزری بر خلاف کارتریج های رایج آن زمان استفاده میکند.

1990 —  شرکت Maxis بازی Sim City ساخته ی Will Wright را عرضه میکند که اولین بازی در سری طولانی Sim محسوب میشود.شرکت نینتندو بازی Super Mario Bros 3 را عرضه میکند.دستگاه Game Gear توسط سگا در ژاپن عرضه میشود.بازی Final Fantasy توسط شرکت Square Soft در آمریکای شمالی عرضه میشود.

دهه‌های بعدی – تکامل سریع و تنوع بی‌پایان

با پیشرفت سخت‌افزارها، گرافیک، صدا و اینترنت، بازی‌ کامپیوتری از نظر فنی و محتوایی به سطحی جدید رسیدند. از بازی‌های تک‌نفره با داستان‌سرایی عمیق تا عناوین بازی انلاین چند نفره، آنلاین و جهان‌باز، همه نشان‌دهنده پویا بودن این صنعت‌اند.

نکته مهم: تاریخچه بازی‌ کامپیوتری به صورت پیوسته پدیدار شد و هر نسل، روی نسل قبل بنا شد. از قطعات مکانیکی و کارت‌های گرافیک ابتدایی تا پردازنده‌های قدرتمند امروزی، همه در یک حرف مشترک شریک‌اند: اشتیاق به کشف، رقابت و خلاقیت.

1998 —  شرکت Konami اولین نسخه ی بازی Dance Dance Revolution را بهمراه اولین نسخه های بازیهای Beatmania و GuitarFreaks عرضه میکند. کنسول دستی جدید نیتندو با نام Gameboy Color عرضه میشود. شرکت Sierra Studios بازی Half-Life را عرضه میکند.شرکت SNK کنسول دستی  Neo.Geo Pocket را معرفی و عرضه میکند.شرکت Rockstar Games بازی Grand Theft Auto را معرفی میکند.

1999 —  کنسول DreamCast شرکت سگا عرضه میشود.بازی Everquest به عنوان دومین MMORPG رسمی کار خود را آغاز میکند.نینتندو بازی Donkey Kong 64 را عرضه میکند. کنفرانس ساخت بازیها، اولین فستیوال بازیهای مستقل را برگزار میکند. بازی Tony Hawk’s Pro Skater عرضه میشود.بازی MMORPG با نام Asheron’s Call شروع به کار میکند.

2000—  کنسول Sony Playstation 2 معرفی میشود.نینتندو به فروش صد میلیونی GameBoy دست پیدا میکند. بازی‌ کامپیوتری The Sims از شرکت Maxis عرضه میشود. شرکت پست ایالات متحده مهر مخصوصی برای بازیهای ویدئویی را معرفی میکند.

2001 —  کنسولهای Xbox از شرکت مایکروسافت و GameCube از شرکت نینتندو معرفی میشوند.شرکت Midway با صنعت بازی های Arcade خداحافظی میکند.بازی Halo : Combat Evolved از شرکت Bungie معرفی میشود. Sega به طور رسمی اعلام میکند که دیگر قصد ساخت کنسولهای بازی را ندارد.

2002 —  بازی The Sims پس از دو سال گوی سبقت را در فروش از رقبا ربوده و با جلو زدن از بازی Myst تبدیل به پر فروشترین بازی کامپیوتری تمام تاریخ میشود.بازی MMORPG با نام Sims Online شروع به کار کرده و شرکت Sega بازی Rez را بر روی Playstation 2 عرضه میکند.سرویس بازی های آنلاین مایکروسافت با نام Live شروع به کار میکند.

2005 —  نینتندو کنسول دستی Gameboy Micro را عرضه میکند.سونی کنسول PSP را در آمریکای شمالی و از طرفی مایکروسافت کنسول Xbox 360 را عرضه میکند.شرکت Tiger Telematics کنسول دستی خود را با نام Gizmondo  در آمریکا و انگلستان عرضه میکند. علامت بازی The Sims بر روی مهرهای پستی کشور فرانسه معرفی میشوند.

2006—  کنسولهای Nintendo Wii و Sony Playstation 3 عرضه میشوند.از طرفی مایکروسافت اقدام به فروش Xbox360 در استرالیا میکند.

2007 —  بازی‌ کامپیوتری World of Warcraft با بیش از ۹ میلیون بازیباز در سرتاسر دنیا به معروفترین و موفقترین بازی MMORPG تاریخ تبدیل میشود.

محبوب‌ترین بازی‌های اولیه و تأثیر آن‌ها

در این بخش به برخی از بازی‌های کلاسیک و پایه‌ای اشاره می‌کنیم که در مسیر تکامل صنعت بازی‌ کامپیوتری تأثیر بسزایی داشتند و به زبان ساده توضیح می‌دهیم چرا آن‌ها برای تاریخچه این صنعت اهمیت دارند.

1) Pong (پونگ) – آغازگر روایت دیجیتال رقابت‌های دو نفره

یک بازی تنیس ساده با دو بازیکن که با خطوط ساده و گوی کوچکی در قالب عملاً دو بازیکن با دسته‌هایی روبه‌روی هم بازی می‌کنند.

پونگ را می‌توان اولین بازی ویدیویی موفق تجاری دانست که در سال‌های ابتدایی سَنتِرهای سرگرمی و آرکیدها، گیم‌فلو را به صورت فراگیر معرفی کرد. این بازی‌ کامپیوتری نشان داد که کامپیوترها می‌توانند به عنوان یک پلتفرم سرگرمی خانگی و عمومی عمل کنند.

2) Space Invaders – اولین موج از بازی‌های سبک shoot ’em up

در این بازی‌ کامپیوتری vaders نه تنها گیشه‌های آرکید را به سقف زد، بلکه مفهوم سطح‌بندی دشواری و افزایش دشواری با پیشرفت بازی را تثبیت کرد. این عنوان، به زبان ساده، رمز موفقیت درگیر کننده برای بازی‌های بعدی شد: گیمی که می‌تواند بازیکن را ساعتها به خود مشغول کند.

3) Pac-Man – سبکی متفاوت برای قصهٔ ناگفتهٔ ماجراجویی

Pac-Man عنوانی است با نقشه‌های پیچیده و با سه شخصیت اصلی: Pac-Man که باید از میان مازها عبور کند، Ghosts که او را تعقیب می‌کنند، و خوراک‌های کوچک که امتیاز می‌آورند.

Pac-Man با طراحی ماز، راهبردهای فرار از تعقیب‌کننده‌ها و شیوهٔ جمع‌آوری امتیاز، تجربهٔ گیم‌پلی پویایی را به خانه‌ها آورد و به یکی از پرفروش‌ترین بازی‌های تاریخ تبدیل شد.

4) Donkey Kong – داستانی برای بازیکنان با هدف دو بعدی

کاراکترهای مشهور از جمله Jumpman (بعدها ماریو) در این بازی به سمت بالا می‌پرند تا از موانع عبور کنند و محبوبیت زیادی به دست آوردند.

Donkey Kong نخستین بازی با شخصیت‌های قابل تشخیص و قصه‌محور بود که به شکل معناداری گیم‌پلی پلتفرمی را به وجود آورد و مسیر ایجاد شخصیت‌های خاطره‌انگیز در صنعت را هموار کرد.

جمع بندی

بازار بازی‌ کامپیوتری از همان آغاز با روحیه آزمایشگری و خلاقیت شکل گرفت و به مرور زمان به صنعتی گسترده و چندوجهی تبدیل شد. از نخستین گام‌های ساده تا بازی‌ کامپیوتری با گرافیک و سفر داستانی پیچیده امروز، این دنیا همواره با چالش‌های نو و نوآوری‌های بی‌نظیر روبه‌رو بوده است.امروزه صنعت بازی کامپیوتری به نحوی گسترده شده است که بسیاری از افراد به دنبال درآمد از گیم هستند. اگر به تاریخچه این هنر نگاه کنید، متوجه می‌شوید که هر کلیک یا هر مرحلهٔ بازی، یک داستان کوچک از تلاش انسان برای ترکیب فناوری با سرگرمی است.